TG Sokół / O Nas / Historia

Po przemianach politycznych w 1990 r. w Zakopanem odbyło się Zebranie Zespołu Reaktywującego zainicjowane przez Wojciecha Niedziałka i Franciszka Mardułę, który został Prezesem Towarzystwa. Decyzją Komitetu ds. Młodzieży i Kultury Fizycznej Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” został wpisany do rejestru stowarzyszeń i otrzymał osobowość prawną, z kolei Sąd Wojewódzki wpisał do rejestru stowarzyszeń zakopiańskie gniazdo „Sokoła”. W 1993 r. przedstawiciele zakopiańskiego „Sokoła” odzyskali budynek kina. W 1994 r. prezesem został Zbigniew Jaskier, a prezesem honorowym Franciszek Marduła. W 1995 r. miało miejsce poświęcenie nowego sztandaru zakopiańskiego „Sokoła”, którego projekt wykonał Krzysztof Jędrzejowski. Od 2007 r. prezesem Towarzystwa jest dh Stanisław Marduła, kontynuujący dzieło swojego ojca Franciszka Marduły.

W 2014 roku TG „Sokół” w Zakopanem obchodziło swoje 120-lecie. W świeżo wyremontowanej Sali kina Sokół odbyły się uroczyste obchody jubileuszu, podczas których ogłoszono decyzję magistratu miasta Zakopane, o przekazaniu „Sokołowi” przez miasto budynku sąsiadującego z kinem.

Dziś Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Zakopanem kontynuuje dzieło pokoleń. Pamiętając o historii i tradycji, zrzesza ludzi z pasją, współtworzy wydarzenia kulturalne, sportowe i rozrywkowe.

W marcu 1905 r. podczas walnego zebrania został uchwalony statutu, w sierpniu z kolei odbył się Zlot Sokoli okręgu krakowskiego, w którym wzięło udział 29 drużyn sokolich. Poświęcono wówczas sztandar wykonany w zakładzie sztuki hafciarskiej Chlebowskiej w Krakowie. Na jednej jego stronie widniał obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, a na drugiej szary sokół w locie. Na szarfach o barwach narodowych znajdowały się napisy: „Jednością silni” i „Polskie Towarzystwo Gimnastyczne Sokół w Zakopanem”.
W 1906 r. Towarzystwo zakupiło plac przy ul. Orkana 2, a w 1908 r. rozpoczęło budowę sokolni. W 1909 r. poświęcił ją ks. Kazimierz Kaszelewski. „Sokół” liczył wówczas 149 członków, w tym 30 umundurowanych.

Wkrótce w budynku „Sokoła” rozpoczęło działalność kino prowadzone przez Franciszka Pawlicę. Pierwszy film – „Quo vadis” – został wyświetlony 11 sierpnia 1913 r.
W okresie I wojny światowej TG „Sokół” kontynuowało działalność narodową, włączając się m.in. w organizowanie pomocy dla walczących Legionistów. W październiku 1918 r. na zebraniu w siedzibie „Sokoła” powołano Organizację Narodową na czele z Stefanem Żeromskim, która 1 listopada przekształciła się w Radę Narodową i objęła tymczasową władzę w Zakopanem. Od 1923 r. prężnie działał Oddział Narciarski „Sokoła”, a jego zawodnicy reprezentowali Polskę na licznych imprezach międzynarodowych. Powstały także kolejne sekcje sportowe: lekkoatletyczna, pływacka i piłkarska. W 1929 r. ukończono budowę nowej sokolni, wykorzystywanej następnie jako sala kinowo-teatralna.

Działalność Towarzystwa została przerwana z chwilą wybuchu II wojny światowej. Niemcy przejęli kino, zniszczyli akta, bibliotekę i część sprzętu. W tym okresie zaginał także sztandar „Sokoła”. W 1942 r. do starej sokolni przeniesiona została Miejska Zawodowa Straż Pożarna. Po zakończeniu wojny podjęto próby reaktywacji Towarzystwa, władze odmówiły jednak jego rejestracji. Odebrały także należący do niego majątek. Użytkownikiem nowego budynku „Sokoła” w 1946 r. został krakowski Okręgowy Zarząd Kin. Członkowie Oddziału Narciarskiego wraz z naczelnikiem Franciszkiem Mardułą zasilili szeregi Harcerskiego Klubu Narciarskiego.

„Szeroki zakres obejmuje praca sokola, bo jej podłożem jest dążenie do doskonałego uświadomienia narodowego, do należytego odczucia obowiązków narodowych, do wychowania zdrowych fizycznie i moralnie jednostek, któreby te obowiązki spełniać umiały.”

T., Reforma czy rozwój sokolstwa, „Przegląd sokoli 1914 Kraków, nr 1-2, s. 1

Działalność Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” rozpoczęła się 7 lutego 1867 roku we Lwowie, na terenie zaboru austriackiego. Lokalni patrioci organizowali się biorąc przykład z Czech, głównym inicjatorem był major wojsk powstańczych 1863 r. Jan Żaplachta-Zapałowicz. Za cele „Sokoła” postawiono podtrzymywanie i rozwijanie świadomości narodowej, podnoszenie sprawności fizycznej polskiej młodzieży, popularyzacja sportów letnich i zimowych, wyrabianie tężyzny fizycznych i sił moralnych. Idea oparta o sentencję rzymskiego poety Juwenalisa „W zdrowym ciele zdrowy duch” zyskała wielu zwolenników, „gniazda sokole” pojawiały się na terenie całej okupowanej Rzeczypospolitej, w miastach i na wsiach. W 1885 r. powstało gniazdo w Krakowie, do którego w 1892 r. dołączył hrabia Władysław Zamoyski. Zaledwie dwa lata później, w 1894 r. powstało Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Zakopanem, do którego to powstania przyczynił się ogromnie W. Zamoyski. Hrabia przekazał m.in. środki finansowe, grunt pod siedzibę i boisko przy ul. Jagiellońskiej. Pierwszym prezesem zakopiańskiego „Sokoła” został lekarz i działacz społeczny Wenanty Piasecki. W pierwszych latach istnienia zarząd Towarzystwa tworzyli m.in. Andrzej Chramiec, Stanisław Barabasz, Leonard Zwoliński.

TG Sokół Gniazdo w Zakopanem jest organizacją non-profit

Kino Miejsce

tel.: +48 500 151 907

e-mail: kinomiejsce@gmail.com

Kino Sokół

tel.: +48 18 20 140 40

e-mail: kinosokol.zakopane@interia.pl

Biuletyn:

Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ”

Gniazdo w Zakopanem

Dojazd:

Towarzystwo Gimnastyczne „SOKÓŁ” Gniazdo w Zakopanem

ul. Orkana 2

34-500 Zakopane

NIP: 736-10-46-197

REGON: 490187757

KRS: 0000043433

Numer konta:

Bank Pekao SA

65 1240 5165 1111 0000 5229 6237

TG Sokół

tel.: +48 18 20 641 56

e-mail: tg.sokol.zakopane@gmail.com

biuro@sokol.zakopane.pl